• Algemeen
• 17 mei 2022
• Door Redactie

Vondst grafveld Dalfsen wijzigt kijk op Hunebedbouwers

DALFSEN - Het grootste grafveld van Europa uit de tijd van de hunebedbouwers leidt tot nieuwe wetenschappelijke inzichten over deze periode.

In 2015 werd in Dalfsen het grootste grafveld van Europa uit de tijd van de hunebedbouwers ontdekt. Dit 5000 jaar oude grafveld bestond uit 142 grafkuilen en leidde tot nieuw wetenschappelijk onderzoek naar deze periode. De resultaten hiervan zijn nu gepubliceerd in een wetenschappelijk werk, ‘Making a Neolithic non-megalithic monument’. Woensdagavond tijdens een speciale lezing overhandigde Henk van der Velde van ADC Archeoprojecten het eerste exemplaar wethouder Jan Uitslag van de gemeente Dalfsen.

Uitslag zat destijds in de gemeenteraad en herinnert zich dat men eerst niet zo blij was met de vondsten, omdat het bouwen van huizen erdoor vertraagd werd. Maar na het ter plekke vasthouden van een 5.000 jaar oude bijl, werd hij zelf enthousiast. “Er zat meer belofte in de grond, maar het geld was op. Samen met amateurarcheologen kon er gelukkig tóch gegraven worden en is er nog veel meer uit de grond gehaald.”

Enkele families

De wetenschappers ontdekten bij het onderzoek dat enkele families gedurende ongeveer 200 jaar hun doden begroeven in het grafveld. Deze families bouwden een uniek aarden monument: een hunebed maar dan zonder stenen. De tijd van de hunebedbouwers kent men vooral van de hunebedden: grafkamers gemaakt van grote stenen waar steeds opnieuw weer overledenen in werden begraven. Het meest opmerkelijk van de opgraving bij Dalfsen was dat hier juist allemaal losse grafkuilen lagen, waarbij in bijna elke kuil één overledene was begraven. Dit bood archeologen een unieke kans om meer over deze mensen te weten te komen. Nu was het immers mogelijk om de grafgiften te gebruiken om te achterhalen hoe de samenleving van deze groep mensen functioneerde. Laatste jaren wordt er veel onderzoek verricht met DNA.

Foto's: lezing van Henk van der Velde. En wethouder Jan Uitslag ontvangt het boek. Klik op het pijltje voor meer foto's.

Klik op de afbeelding voor een vergroting.

Waardige begrafenis

Op het grafveld zijn overledenen uit enkele families uit de directe omgeving begraven, gedurende meer dan 200 jaar. Er werd voor gezorgd dat de overledenen een waardige begrafenis kregen. Dit leiden de archeologen af uit zorgvuldige plaatsing van verschillende voorwerpen in de graven. Waarschijnlijk werden alle leden van de groep hier begraven omdat er ook verschillende kindergraven zijn gevonden. Er zijn ongeveer 200 mensen begraven in het grafveld.

Er zijn geen grote verschillen zichtbaar tussen de graven: eigenlijk waren alle mensen gelijk. Hooguit kreeg een enkeling extra waardering voor speciale vaardigheden door hem of haar enkele bijzondere objecten mee te geven. Dit is de uitkomst van een studie naar de grafgiften. Ook zijn er geen verschillen tussen de graven van volwassenen en kinderen: de kindergraven zijn alleen wat kleiner dan die van de volwassenen. Het doet vermoeden dat het onderscheid tussen volwassenen en niet-volwassenen zo’n 5000 jaar geleden niet zo groot was. Afstamming (familie) moet een belangrijke rol gespeeld hebben binnen de groep. Dit leiden ze af uit de vondst van enkele grafheuvels, waaronder in het midden een persoon begraven lag. In de voet van de heuvel zijn daarna mensen van latere generaties begraven. De onderzoekers hebben vijftien lijksilhouetten gevonden

Aarden heuvel als monument

Hoewel iedereen op zijn of haar eigen manier werd begraven, vonden de bewoners van de streek het blijkbaar ook belangrijk om gemeenschapszin uit te stralen. Dit deden ze door een groot monument aan te leggen. Anders dan in Drenthe, gebruikten ze hiervoor geen grote hunebedstenen, maar ze wierpen een aarden heuvel op. Deze heuvel werd vervolgens de centrale plek in het grafveld. Verschillende overledenen werden er in begraven. In feite is hier nu het derde hunebed in Overijssel gevonden.

Trechterbekercultuur

De periode van de hunebedbouwers (ca 3400-2750 v.Chr.) staat ook wel bekend als de Trechterbekercultuur. Het noorden van Nederland lag in de westelijke randzone van dit cultuurgebied dat zich uitstrekte tot in Polen in het oosten en van Midden-Duitsland in het zuiden tot Zweden in het noorden. Kenmerkend voor dit cultuurgebied zijn de hunebedden.